Pierwsza pomoc w górach

Góry potrafią być nieprzewidywalne, a podczas wędrówek może dojść do różnych sytuacji zagrażających naszemu zdrowiu, a czasem nawet życiu. Dlatego zawsze warto mieć ze sobą podręczną apteczkę. Nawet jeśli nam się nie przyda, to będziemy mogli pomóc innym turystom na szlaku.

Podręczną apteczkę zawsze warto mieć w plecaku. Nie zajmuje dużo miejsca i nie jest ciężka, a w sytuacji zagrożenia może okazać się nieoceniona.

W standardowym wyposażeniu apteczki znajdują się:

• pinceta
  
• nożyczki
  
• tabletki przeciwbólowe, np. Paracetamol
  
• bandaż półelastyczny
  
• bandaż tkany
  
• rękawiczki ochronne
  
• chusteczki dezynfekujące
  
• taśma opatrunkowa
  
• jałowe gaziki
  
• zestaw plastrów
  
• gotowy opatrunek

Taki zestaw można kupić już gotowy albo samemu skompletować wyposażenie apteczki. Dodatkowo ważnymi elementami są: maseczka do resuscytacji, czopki przeciwbólowe, leki przeciwalergiczne, chusta trójkątna, środek odkażający rany np. Octenisept.

Zasady udzielania pierwszej pomocy:

1. Pierwszym i najważniejszym punktem jest zadbanie o własne bezpieczeństwo. Kiedy widzisz poszkodowanego, zorientuj się najpierw czy w okolicy jest bezpiecznie (np. nie ma dookoła dzikich zwierząt) i dopiero po tym podejdź do poszkodowanego.
   
2. Jeśli masz rękawiczki jednorazowe, załóż je.
   
3. Oceń stan poszkodowanego:
   A - airway : sprawdź czy drogi oddechowe są drożne, jeśli nie-powinieneś je udrożnić
   B - breathing : sprawdź czy poszkodowany oddycha i ile jest oddechów na minutę. Jeśli nie wyczuwasz oddechów, zacznij resuscytację
   C - circulation : sprawdź czy wyczuwasz tętno na tętnicy szyjnej bądź promieniowej, następnie zorientuj się czy nie ma żadnych zewnętrznych oznak krwawienia, jeśli są-spróbuj je zatamować. Zadbaj o temperaturę ciała poszkodowanego.
   D - disability : oceń stan świadomości poszkodowanego, zbierz wywiad SAMPLE. S - symptomy (czy coś go boli, co się stało), A - alergie, M - medykamenty (przyjmowane leki), P - przewlekłe choroby, L - lunch (kiedy ostatnio coś jadł), E - ewentualnie (pytanie o okoliczności zdarzenia)
   
4. Jeśli to konieczne, zadzwoń po pomoc na numer alarmowy w górach: 601 100 300, 985 lub 112.

Po wykonaniu powyższych czynności i stwierdzeniu zatrzymania krążenia należy:

1. Ułożyć chorego na twardej, płaskiej powierzchni.
   
2. Wykonać 30 uciśnięć klatki piersiowej (osoba ratująca klęka obok poszkodowanego i umieszcza nasadę jednej dłoni na środku klatki piersiowej, tj. dolnej połowie mostka. Nasadę drugiej dłoni kładzie na powierzchni grzbietowej pierwszej i splata palce obu rąk tak, aby odsunąć palce dolnej ręki od powierzchni klatki piersiowej. Technika ta zapobiega przenoszeniu nacisku na żebra i ich ewentualnemu złamaniu. Ręce powinny być wyprostowane w stawach łokciowych i ustawione prostopadle do klatki piersiowej. Mostek uciskamy na głębokość nie mniejszą niż 5 cm (⅓ jej głębokości) z częstotliwością co najmniej 100/min (maks. 120/min). Po każdym uciśnięciu, bez odrywania rąk, zwalniamy nacisk na klatkę piersiową, pozwalając jej na powrót do poprzedniego kształtu.
   
3. Wykonaj 2 oddechy (udrażniamy drogi oddechowe, poprzez lekkie odgięcie głowy do tyłu, następnie za pomocą maski do resuscytacji, bądź bezpośrednio wtłaczamy powietrze przez usta poszkodowanego, uciskając palcami skrzydełka nosa).
   
4. Czynności wykonujemy do czasu przekazania poszkodowanego ratownikom.
   
5. Należy pamiętać, że u dzieci resuscytację krążeniowo-oddechową, rozpoczynamy od udrożnienia dróg oddechowych i wykonania 5 wdechów.

Wraz z coraz większą świadomością społeczeństwa odnośnie wagi pierwszej pomocy, przybywa automatycznych defibrylatorów AED. Warto sprawdzić, gdzie takie urządzenia są dostępne, w pobliżu planowanej wyprawy. Są one bardzo przydatne, pomagają przeprowadzić laika przez cały proces resuscytacji, dodatkowo mogą za pomocą wyładowania elektrycznego ustabilizować czynność serca.

Zranienia:

Najliczniejsze i z pozoru błahe przypadki to zranienia i otarcia. Na każdym szlaku, istnieje wiele możliwości uszkodzenia ciała, czy to poprzez wystające korzenie, kamieniste drogi, ostre krzewy. Nie można tych ran, nawet niewielkich, bagatelizować, ponieważ w każdą ranę może wdać się zakażenie. Dobrze jest przemyć miejsce zranienia środkiem odkażającym, a następnie założyć jednorazowy, jałowy opatrunek. Jeśli rana mocno krwawi, przyłóż opatrunek (nawet kilka warstw), dodatkowo uciśnij bandażem, można także unieść daną kończynę do góry i poczekać kilka minut.

Skręcenia:

W przypadku podejrzenia skręcenia stawu skokowego (potocznie “kostki”), należy zabezpieczyć staw bandażem elastycznym do połowy stopy i wychodzącym w górę do ⅓ goleni. Po powrocie z wyprawy, możesz dodatkowo zrobić okłady z np. Altacetu. Nie zapomnij udać się do szpitala celem dalszej diagnostyki.

Złamania:

Złamania dzielimy na otwarte i zamknięte. W przypadku tych pierwszych, zabezpiecz ranę, uciskowym opatrunkiem, który zmniejszy krwawienie. Nie próbuj przestawiać i układać złamanej kości. Niezwłocznie wezwij ratowników. Natomiast w przypadku złamań zamkniętych, zabezpieczamy dwa sąsiadujące stawy. Dla przykładu, kiedy złamiemy kość piszczelową (podudzie), unieruchamiamy staw skokowy i kolanowy. W przypadku kończyny górnej, pomocna będzie chusta trójkątna na której wieszamy kończynę. Następnie dzwonimy po ratowników

Ukąszenia:

Na górskich szlakach można spotkać węże. W przypadku ukąszenia, należy daną kończynę unieruchomić, miejsce wstrzyknięcia jadu polać wodą, najlepiej z mydłem i założyć luźny opatrunek jałowy. Polecić, aby osoba poszkodowana jak najmniej się ruszała. Bezwzględnie wezwać pomoc.

Zasłabnięcie:

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn. Poszkodowanego należy ułożyć z uniesionymi kończynami dolnymi, pod kątem około 45 stopni. W przypadku przegrzania, zdjąć nadmiar ubrań. Napoić chorego, najlepiej wodą. W przypadku niskich temperatur, uważać na wychłodzenie, dodatkowo należy chorego okryć, jeśli mamy coś pod ręką.

Zadławienie:

Jeśli chory kaszle, oddycha, zachęcaj go do tego. Nie trzeba robić nic więcej.

Jeśli poszkodowany przestał kaszleć, ale jest przytomny, zastosuj do 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową:

• stań z boku i nieco z tyłu za poszkodowanym
  
• podłóż jedną dłoń pod mostek poszkodowanego, pochyl go do przodu
  
• wykonaj do 5 energicznych uderzeń nadgarstkiem w okolicę międzyłopatkową
  
• po każdym uderzeniu sprawdź stan poszkodowanego.

Jeżeli 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową nie spowoduje usunięcia ciała obcego, zastosuj 5 uciśnięć nadbrzusza zgodnie z zasadami:

• stań za poszkodowanym i obejmij go ramionami na wysokości nadbrzusza
  
• pochyl go do przodu
  
• zaciśnij pięść i umieść ją pomiędzy pępkiem i dolnym końcem mostka
  
• wolną ręką obejmij zaciśniętą pięść i silnie pociągnij do wewnątrz i ku górze; powtórz tę czynność do 5 razy.

Użądlenia owadów:

W razie użądlenia przez pszczołę, niezwłocznie usuń żądło, podważając je płaskim przedmiotem (kartą płatniczą, scyzorykiem) lub paznokciem; nie uciskaj (np. pęsetą) zbiorniczka jadowego, żeby nie uwolnić większej ilości jadu. Dalsze postępowanie zależy od rodzaju reakcji. W przypadku podejrzenia wstrząsu anafilaktycznego, w pierwszej kolejności podajemy adrenalinę i.m. (jeśli dostępna), utrzymujemy drożność dróg oddechowych i nawadniamy. Dopiero później zajmujemy się żądłem.

Zwykła reakcja miejscowa: leczenie niekonieczne, usunięcie żądła, odkażenie rany, założenie jałowego opatrunku.

Uogólniona reakcja alergiczna i wstrząs anafilaktyczny

1. oceń stan chorego (ABCD) - jak wyżej
   
2. w razie zatrzymania krążenia podejmij resuscytację
   
3. wezwij ratowników (601 100 300, 985 lub 112)
   
4. jeśli posiadasz adrenalinę, wstrzyknij ją domięśniowo w przednio-boczną powierzchnię uda
   
5. unieś kończyny dolne około 30 stopni nad poziom ciała

Zawał serca:

Spotykasz kogoś z dusznością, bólem w klatce piersiowej (promieniującym do żuchwy, ramienia), niepokojem, lękiem, strachem. W pierwszej kolejności dzwonimy po odpowiednie służby (czas przetransportowania chorego do odpowiedniej placówki leczniczej jest najważniejszy). Następnie układamy go w pozycji półsiedzącej, w cieniu, ułatwiamy oddychanie (rozpięcie koszuli), zalecamy aby się nie ruszał. Następnie podajemy 300 mg kwasu acetylosalicylowego w tabletce (np aspiryna) - (nie podawać innych leków z NLPZ). Jeśli chory jest nieprzytomny, ale oddycha, należy go ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Cały czas sprawdzając tętno i oddech. W przypadku braku akcji serca i oddechu należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.

Nie bądź obojętny na cierpienie innych. Ty też możesz znaleźć się kiedyś w podobnej sytuacji.