Pomimo, że jest pospolitym zwierzęciem, nie jest łatwo spotkać w lesie borsuka. Wszystko za sprawą jego nocnego trybu życia. Kiedy przyjrzeć się zwyczajom tego zwierzęcia, okazuje się być wyjątkowo interesującym stworzeniem. Zaskakująca jest zarówno jego znajomość roślin leczniczych, nieprawdopodobna czystość ale również sposób bycia. Ten kołyszący się na boki, posapujący zwierzak jest również niezwykle ważny dla zachowania leśnego ekosystemu.
Charakterystyczny wygląd
Borsuk, dawniej jaźwiec, nie może być pomylony z żadnym innym zwierzęciem. Jest drapieżnikiem z rodziny łasicowatych o charakterystycznym umaszczeniu. Jego biała głowa, wydłużona w części twarzowej, ozdobiona jest dwoma czarnymi pasami sięgającymi od pyska, przez małe oczy, aż za - równie małych rozmiarów - uszy. Jego sierść jest długa i szczeciniasta w szaro-srebrnym kolorze. Krótkie łapy zakończone długimi i mocnymi pazurami doskonale sprawdzają się w warunkach życia Borsuka.
Przeciętnie borsuki ważą około 15-18 kilogramów. Długość ciała może dochodzić do 90 cm, a wysokość w kłębie do 30-35cm. Jednak jesienią ich rozmiary znacznie się zwiększają. Na czas pory zimowej, mogą przybrać na wadze nawet do 25-27 kilogramów. Te dodatkowe kilogramy szybko jednak zrzucają podczas zimowej hibernacji. Borsuki mogą dożyć nawet 20 lat.
Zwierzęta te są aktywnie głównie nocą. O zmierzchu opuszczają swoje nory, by udać się na poszukiwanie pokarmu. Mają słaby wzrok, jednak słuch i węch znakomity. To właśnie dzięki tym zmysłom borsuki są doskonale zorientowane w labiryntach korytarzy, w których żyją.
Borsuki można spotkać na terenie niemal całej Europy i w Azji. Żyją głownie na terenach leśnych, w okolicach łąk i pól. W górach mogą występować nawet na wysokości 2000 m n.p.m. I choć zachowują się jak typowe drapieżniki, zaniepokojone szczerzą zęby, warczą i pomrukują, ich szybkość pozostawia wiele do życzenia. Rzadko wdają się w konflikty, najczęściej swojego przeciwnika wymijają lub po prostu nie wchodzą nikomu w drogę.
Pomimo swojej pozornej powolności, borsuki potrafią wspinać się na drzewa. Potrafią też dobrze pływać i robią to po prostu dla przyjemności.
Podziemne labirynty
Borsuki są wyjątkowo czystymi i pracowitymi zwierzętami. Mieszkają w norach, których korytarze przeplatają się ze sobą tworząc prawdziwe labirynty. Wykorzystują zbudowane przez swoich przodków konstrukcje, dlatego zdarza się, że korytarze mają dziesiątki lat. Ich długość może wynosić nawet 200-300 metrów, a głębokość ponad 4 metry pod ziemią.
Labirynty podzielone są na pomieszczenia przeznaczone do konkretnego użytku. Są sypialnie, „bawialnie” przeznaczone dla młodych, a nawet latryny. Borsuki bowiem wyjątkowo dbają o czystość swojego otoczenia.
Z latryn korzystają głównie zimą i często je sprzątają. Od wczesnej wiosny latryny umieszczane są na zewnątrz, w niewielkiej odległości od borsuczej nory. Sypialnie wyściełane są liśćmi, mchem i trawą które są regularnie wymieniane. W tym celu borsuki zagarniają łapami wszystko to, co im nie jest potrzebne i cofając się, wyrzucają śmieci na zewnątrz.
Poza korytarzami prowadzącymi do pomieszczeń mieszkalnych tych zwierząt, są również korytarze wentylacyjne, które zapewniają ciągłość wymiany świeżego powietrza. O tym, że nory należą do Borsuka, świadczy czyste wejście do niej i tzw. werandy. To niewielkie place przed wejściem, na których widoczny jest świeży piasek, na którym zwierzęta polegują.
Zdarza się, że borsuczą norę zamieszkują lisy. Korzystają wtedy z odrębnych wejść i korytarzy, zupełnie nie wchodząc sobie w drogę.
Borsucza społeczność
Borsuki mogą żyć w grupie, nie tworzą jednak stada z ustaloną hierarchią. Samotnie polują i przemieszczają się po lesie - co ciekawe, korzystając najczęściej z tych samych ścieżek. W labiryntach każdy osobnik korzysta z własnych pomieszczeń.
W pary łączą się dopiero w okresie godowym, zawsze z tym samym partnerem. Spędzają ze sobą kilka upojnych dni i nocy. Borsuki hojnie zostały obdarzone przez naturę, w trakcie godów z borsuczej nory można usłyszeć głośne piski samicy i pomrukiwania samca.
Samice Borsuka, po zapłodnieniu, mogą opóźniać czas zagnieżdżenia się w zarodka w macicy. Dlatego nie ma określonego czasu ciąży. Choć do rozwoju młodego potrzebnych jest zaledwie 7-8 tygodni, ciąża trwa od 7 do 15 miesięcy. Najczęściej do czasu, w którym zakończy się okres zimowy i warunki na wychowanie młodych staną się bardziej przyjazne.
Zwykle rodzi się 3-5 młodych. Są ślepe i głuche, pokryte białym puchem. Z nory zaczynają wychodzić po ukończeniu drugiego miesiąca życia. Do czwartego miesiąca samica karmi młode wyłącznie swoim mlekiem. Po dwóch latach borsuki osiągają pełną dojrzałość płciową.
Leśny znachor - jaźwiec
Borsuki są prawdziwymi wszystkożercami. Podstawę ich diety stanowią dżdżownice. Żywią się jednak również myszami, nornicami, ślimakami i żabami. Zaskrońce i żmije są również mile widziane w ich menu. Na początku jesieni potrafią rozkopać gniazda trzmieli lub os żeby wyjeść nagromadzony w nich miód. Może trudno w to uwierzyć ale dużych rozmiarów Borsuk potrafi zapolować na zająca, młodą sarnę czy jeża. Jako jedno z niewielu zwierząt, zdarza mu się też polować na krety, choć w ich ciele zawartych jest wiele toksyn.
Roślinna dieta to najczęściej trawa, borówki, grzyby. Borsuki nie pogardzą też żołędziami czy koniczyną. Najbardziej jednak zaskakujące jest spożywanie przez nie roślin uważanych za trujące. Konwalia majowa, bez koralowy i kruszyna pospolita stanowią około 2% roślinnego pokarmu. Okazuje się, że jest to naturalny sposób na pozbycie się przez te zwierzęta pasożytów przewodu pokarmowego!
Kto zagraża borsukom
Naturalnym wrogiem Borsuków są wilki, rysie i psy. Nie jest specjalnie szybkim zwierzęciem, wiec w obliczu niebezpieczeństwo nie może ratować się ucieczką.
Niestety obecnie największym zagrożeniem dla tych zwierząt jest człowiek. Pomimo, że borsuki żyją z dala od ludzkich siedzib i nie są skore do wchodzenia ludziom w drogę lub robienia szkód w gospodarstwach, Borsuk w Polsce jest wciąż zwierzęciem łownym. Zapomina się o jego ogromnym znaczeniu w rozsiewaniu nasion roślin oraz pozytywnym wpływie jego norowisk na strukturę gleby. Pokutują natomiast zabobony i przesądy, że sadło z Borsuka pomaga na astmę, wrzody żołądka i inne dolegliwości, a pędzel do golenia z borsuczej sierści jest tym, czego pragnie każdy prawdziwy mężczyzna. Do niedawna wierzono, że borsuki są zagrożeniem dla cietrzewi, że zjadają jaja tych ptaków i przyczyniają się do ich wyginięcia. To właśnie dlatego, na terenach, na których żyją te ptaki polowania na borsuki mogą trwać cały rok. Na szczęście świadomość ludzi jest coraz większa, a badania naukowe wyraźnie pokazują, że cietrzewi w borsuczej diecie nie ma.
Wybrane uwagi lub komentarze mogą zostać opublikowane pod artykułem.
5 Komentarzy
Nie miałem pojęcia jak ciekawym zwierzakiem jest borsuk, dziękuję.
Niezwykle ciekawe zwierzę. Fajny artykuł. Pozostałe też.
Bardzo fajny artykuł o jakże ciekawym zwierzęciu którego zwyczajów nie znałem.
Bardzo rzetelny i miły w czytaniu artykuł ,poruszane są wszystkie najważniejsze cechy biologiczne zwierzęcia,oby więcej zwierząt zostało przedstawione w taki sposób .
Super artykuł, przyjemnie się czyta. W sam raz do porannej kawy! Dziękuję!