Żmija zygzakowata

Do zamieszkania żmija zygzakowata wybiera miejsca nasłonecznione o dużej wilgotności. Można ją spotkać na górskich stokach, torfowiskach czy zrębach leśnych. Wybiera miejsca, gdzie roślinność nie jest wysoka i może wygrzewać się na słońcu.

Wygląd

Żmija zygzakowata ma około 55-60 cm długości, rzadko trafiają się osobniki, które osiągają więcej niż 70 cm. Wąż ten charakteryzuje się krępą budową, jego głowa nie odznacza się mocno od reszty ciała. Na głowie ma charakterystyczne ślepia z pionową źrenicą. Istotny jest także znak X widoczny w rysunku na głowie żmii. Oprócz tego na grzbiecie tego węża widać charakterystyczny zygzakowaty rysunek, wyraźnie odcinający się od ubarwienia łusek. Sama barwa skóry może być różna: czarna, jasna lub miedzianoczerwona.

Tryb życia

Żmije są aktywne od rana do zmroku. O poranku wychodzą z kryjówek i znajdują miejsce, gdzie będą mogły się wygrzewać w promieniach porannego słońca. Gdy temperatura ich ciała osiągnie 33˚C, są gotowe do poszukiwania pożywienia lub udania się do kryjówki. W godzinach popołudniowych również szukają odsłoniętych i dobrych do wygrzewania miejsc. W dni deszczowe lub wietrzne, żmije spędzają czas w swoich kryjówkach.

Żmije zaczynają zimować w październiku. Na kryjówki wybierają zagłębienia w ziemi, szczeliny między skalnymi blokami lub pniami drzew. Czasami w jednym takim miejscu gromadzi się większa liczba tych gadów. Ze snu zimowego żmije budzą się na przełomie marca i kwietnia. Niekiedy nie jest to zależne od tego, czy śnieg w danym miejscu już stopniał.

Pożywienie

Żmije żywią się głównie drobnymi gryzoniami, ale nie gardzą również żabami czy jaszczurkami. Z reguły oczekują na pojawienie się potencjalnego pokarmu, jednak czasami też penetrują okolicę w jego poszukiwaniu. Zauważonego gryzonia starają się powoli podejść i zaatakować. Ukąszona jadem mysz, zanim padnie, może przebiec kilka metrów. Następnie wąż, korzystając z dobrze rozwiniętego zmysłu węchu, odszukuje swoją ofiarę i powoli pożera. Korzysta przy tym z tego, że jego szczęki potrafią ustawiać się w pozycji pozwalającej na zjedzenie sporej w porównaniu do węża ofiary. Po posiłku żmija ogranicza swoją aktywność w celu strawienia pokarmu.

Rozród

Czas godów żmii przypada na przełom kwietnia i maja. To wtedy wokół samicy gromadzą się samce, które będą rywalizować o jej względy. Walka wygląda dość nietypowo, ponieważ samce potrafią spleść się nawzajem i unosząc głowę próbują w „zapasach” pokonać przeciwnika. Gdy jeden z nich uzna się za pokonanego, wówczas wycofuje się. Zwycięski samiec ociera się o samicę i stymuluje ją drganiami swojego ciała. Sam akt kopulacji może trwać wiele godzin. Podczas jego trwania oba węże są całkowicie bezbronne. Żmije należą do gadów jajożyworodnych, tzn. rodzą się w pełni rozwinięte w otoczkach śluzowych. W jednym miocie rodzi się ok. 10-15 osobników, rzadko jest ich więcej. Młode osobniki mierzą ok. 15-25 cm.

Zagrożenia

Do naturalnych wrogów tych gadów należą przede wszystkim jeże. Te dobrze kojarzone zwierzęta potrafią polować nie tylko na dżdżownice i owady, ale także na gady. Przed ukąszeniami chronią je kolce. Oprócz jeży, żmije mogą paść ofiarą ptaków takich jak sowy, kruki czy bociany i czaple. Żmija może także paść ofiarą tchórza lub dzika. Największym zagrożeniem dla nich jest jednak człowiek. Przede wszystkim ogranicza miejsca ich występowania – osusza podmokłe tereny, zajmuje kolejne obszary pod uprawę. Choć jest to nielegalne, to wiele żmij jest po prostu zabijanych przez ludzi. W przeszłości (np. w XIX i XX wieku) w niektórych regionach Europy za głowę lub ciało żmii wyznaczano nagrody pieniężne.

Jad żmii

Ukąszenia człowieka są rzadkie. Z reguły żmija stara się schodzić człowiekowi z drogi. Zaskoczona potrafi jednak zaatakować. Dlatego w miejscach gdzie występuje, należy zachować szczególną ostrożność podczas spacerów w lesie. Dla człowieka jej jad jest raczej niegroźny, tzn. nie powoduje śmiertelnego zagrożenia. Jedynie dla dzieci i ludzi starszych może być niebezpieczny. Ukąszenie żmii zygzakowatej wywołuje uszkodzenie układu nerwowego, martwicę tkanek, zmniejsza krzepliwość krwi i powoduje zaburzenia rytmu serca. Po ukąszeniu przez żmiję, należy udać się do punktu medycznego wyposażonego w antytoksynę końską, czyli antidotum na jad żmii zygzakowatej.